Deniz Bi Tûk Nake Temîm. 

Kurmanci. Zazakî/kirdkî.

Zazakî/Kirdkî û Kurmancî bi demên dirêj de ji kiryarên qirêj dihatin qedandin, ku filoloji wekî xwezayişên xwe li ser xwe pêşniyaz kirin. Lê belê di vê mijarê de agahdariya qirêj ji me daxwaza paqijkirina nêrîna xwe dike.

Deniz bi tûk nake temîm…

Dîrok, zengînî û rangên hewayî yên zimanê Kurdî, xwe îspat kir û wê bi rêya wê bide îspat kirin. Kurmancî û Zazakî, Zazakî Hewramî, Kelhorî, hejmara wan « têvekirî » ye û her du jî di vê yekê de dibin girtiyan.

Mesela, Kurdên Kelhor dibêjin, « Me Kurdên rast in, » û Kurdên Zazakî dibêjin, « Kurdî rastiyên me ne. » Wekî wekî hevalên Zaza jî dibêjin « Kirdî rastiyên me ne. » Wekî ku hûn dibînin, her du jî bi awayekî zimanî di nav sazî û ramanên etîmolojîk yên ku nekarin ji hev tên parçekirin ve girêdayîne.

Wekî ku ji jêr dawîn de tê dîtin, Zazakî û Kurmancî ji zarokên eynî hatine û heta hatine guhertin di demên cuda de wekî dem, hevkariya civakî û siyasî û geşbûna cihê hevpar zêde bûne. Ev fark ne dema kurtan tê fêhm kirin û bi vê yekê tête zanîn ku « germav » e jî nake.

Etîmolojiya wortên belavok dikarin bêjin, yan jî wîjî bilîzin ku ji wîjeyên atoma dike. Û di Filolojiyê de fikrên komên klamê ji hev re nêzîktir dike, yan jî dikare wek zihmeteke bilimê ya kujer jî bibe, û divê ji bilimvanên objektîf û berî her tiştî hevpar hebe wergirtin û ji wan were bîrêkirin. Di derbarê objektivîte de, ew li ser bilimvanên objektîfî li gorî filolojî û li gorî wan were xwendin û xwendinê.

Hingê her kesî ku dikare bi zimanê wî re bixebite û binivîse, filolog e. Zanîna yek zimanê wî heye, bi zanîna etîmolojiya wî re ne. Ne bila dewlemendeya xwe bi vî welatî bikî, ev welat qut û çemçê ne, û ev dema qutsilîtî û qurk bûya, ew dibe ku yek zindî heryekî bibe.

Hin jî got, farkên di navbera Zazakî û Kurmancî de ne, « du tîla baranê yan jî du grankên baranê » wekî çend grankan tenê di nav de be, û li di nav de ti tiştek li gorî hin avahiyên teng nebe.

Tari Hola